"प्रयोग:Renu1": अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:नेविगेशन, खोजें
No edit summary
(पन्ने को खाली किया)
 
(2 सदस्यों द्वारा किए गए बीच के 16 अवतरण नहीं दर्शाए गए)
पंक्ति 1: पंक्ति 1:
{| class="wikitable" border="1"
|+विभिन्न राज्यों में वर्तमान पंचायती राज्य संस्थाएँ
|-
! राज्य
! स्तर
! संस्थाएँ
|-
| [[केरल]]
| एक स्तरीय
| ग्राम पंचायत
|-
| [[जम्मू और कश्मीर|जम्मू-कश्मीर]]
| एक स्तरीय
| ग्राम पंचायत
|-
| [[त्रिपुरा]]
| एक स्तरीय
| ग्राम पंचायत
|-
| [[मणिपुर]]
| एक स्तरीय
| ग्राम पंचायत
|-
| [[सिक्किम]]
| एक स्तरीय
| ग्राम पंचायत
|-
| [[असम]]
| दो स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति
|-
| [[मध्य प्रदेश]]
| दो स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति
|-
| [[कर्नाटक]]
| दो स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति
|-
| [[उड़ीसा]]
| दो स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति
|-
| [[हरियाणा]]
| दो स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति
|-
| [[उत्तर प्रदेश]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[बिहार]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[राजस्थान]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[महाराष्ट्र]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[आन्ध्र प्रदेश]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[हिमाचल प्रदेश]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[पंजाब]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[तमिलनाडु]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[गुजरात]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-पंचायत समिति, 3-ज़िला परिषद्
|-
| [[पश्चिम बंगाल]]
| चार स्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-अचल पंचायत, 3-आंचलिक परिषद्, 4-ज़िला परिषद्
|-
| [[मेघालय]]
| एक स्तरीय
| जनजातिय परिषद्
|-
| [[नागालैण्ड]]
| एक स्तरीय
| जनजातिय परिषद्
|-
| [[मिजोरम]]
| एक स्तरीय
| जनजातिय परिषद्
|-
| [[गोवा]]
| त्रिस्तरीय
| 1-ग्राम पंचायत, 2-तालुका समिति, 3-ज़िला परिषद्
|}


{| class="wikitable" border="1"
|+विभिन्न राज्यों में पंचायत समिति के नाम
|-
! राज्य
! नाम
|-
| [[बिहार]], [[महाराष्ट्र]], [[पंजाब]], [[राजस्थान]]
| पंचायत समिति
|-
| [[आन्ध्र प्रदेश]]
| मंडल पंचायत
|-
| [[तमिलनाडु]]
| पंचायत यूनियन
|-
| [[पश्चिम बंगाल]]
| आंचलिक परिषद
|-
| [[असम]]
| आंचलिक पंचायत
|-
| [[कर्नाटक]]
| तालुका डेबलपमेंट बोर्ड
|-
| [[मध्य प्रदेश]]
| जनपद पंचायत
|-
| [[अरुणाचल प्रदेश]]
| अंचल समिति
|-
| [[उत्तर प्रदेश]]
| क्षेत्र समिति
|}
{| class="wikitable" border="1"
|+पंचायती राज सम्बन्धी उपबंध (भाग 9)
|-
! अनुच्छेद
! विवरण
|-
| अनुच्छेद 243
| परिभाषाएँ
|-
| अनुच्छेद 243 क
| ग्रामसभा
|-
| अनुच्छेद 243 ख
| ग्राम पंचायतों का गठन
|-
| अनुच्छेद 243 ग
| पंचायतों की संरचना
|-
| अनुच्छेद 243 घ
| स्थानों का आरक्षण
|-
| अनुच्छेद 243 ङ
| पंचायतों की अवधि
|-
| अनुच्छेद 243 च
| सदस्यता के लिए अयोग्यताएँ
|-
| अनुच्छेद 243 छ
| पंचायतों की शक्तियाँ, प्राधिकार और उत्तरदायित्व
|-
| अनुच्छेद 243 ज
| पंचायतों द्वारा कर अधिरोपित करने की शक्तियाँ और उनकी निधियाँ
|-
| अनुच्छेद 243 झ
| वित्तीय स्थिति के पुनर्विलोकन के लिए वित्त आयोग का गठन
|-
| अनुच्छेद 243 ञ
| पंचायतों की लेखाओं की संपरीक्षा
|-
| अनुच्छेद 243 ट
| पंचायतों के लिए निर्वाचन
|-
| अनुच्छेद 243 ठ
| संघ राज्यों क्षेत्रों को लागू होना
|-
| अनुच्छेद 243 ड
| इस भाग का कतिपय क्षेत्रों को लागू न होना
|-
| अनुच्छेद 243 ढ
| विद्यमान विधियों और पंचायतों का बना रहना
|-
| अनुच्छेद 243 ण
| निर्वाचन सम्बन्धी मामलों में न्यायालयों के हस्तक्षेप का वर्णन
|}
{| class="wikitable" border="1"
|+त्रिस्तरीय पंचायती राज्य की संरचना
|-
! क्रम संख्या
! स्तर
! संरचना
! मुख्य अधिकारी
! निर्वाचन
|-
| 1
| ग्राम स्तर
| ग्राम पंचायत
| प्रधान/मुखिया/सरपंच
| प्रत्यक्ष
|-
| 2
| खण्ड (ब्लाक) स्तर
| क्षेत्र पंचायत
| प्रमुख
| अप्रत्यक्ष
|-
| 3
| ज़िला स्तर
| ज़िला पंचायत
| अध्यक्ष/चेयरमैन
| अप्रत्यक्ष
|}
{| class="wikitable" border="1"
|+ग्राम पंचायतों की समितियाँ
|-
! क्रम संख्या
! समिति
! गठन
! कार्य
|-
| 1
| नियोजन एवं विकास समिति
| सभापति-प्रधान, छः अन्य सदस्य अनुसूचित जाति, अनुसूचित जनजाति, महिला एवं पिछड़े वर्ग का एक-एक सदस्य अनिवार्य
| ग्राम पंचायत की योजना का निर्माण करना, कृषि, पशुपालन और गरीबी उन्मूलन कार्यक्रमों का संचालन करना
|-
| 2
| निर्माण कार्य समिति
| सभापति ग्राम पंचायत द्वारा नामित सदस्य, छः अन्य सदस्य (आरक्षण उपर्युक्त की भाँति)
| समस्त निर्माण कार्य करना तथा गुणवत्ता निश्चित करना
|-
| 3
| शिक्षा समिति
| सभापति, उप-प्रधान, छः अन्य सदस्य, आरक्षण उपर्युक्त की भाँति, प्रधानाध्यापक सहयोजित, अभिवाहक-सहयोजित
| प्राथमिक शिक्षा, उच्च प्राथमिक शिक्षा, अनौपचारिक शिक्षा तथा साक्षरता आदि सम्बन्धी कार्य
|-
| 4
| प्रशासनिक समिति
| सभापति-प्रधन, छः अन्य सदस्य (आरक्षण उपर्युक्त की भाँति)
| कमियों/खामियों सम्बन्धी प्रत्येक कार्य
|-
| 5
| स्वास्थ्य एवं कल्याण समिति
| सभापति ग्राम पंचायत द्वारा नामित सदस्य, छः अन्य सदस्य (आरक्षण पूर्ववत्)
| चिकित्सा स्वास्थ्य, परिवार कल्याण सम्बन्धी कार्य और समाज कल्याण योजनाओं का संचालन, अनुसूचित जाति/जनजाति तथा पिछड़े वर्ग की उन्नति एवं संरक्षण
|-
| 6
| जल प्रबन्धन समिति
| सभापति ग्राम पंचायत द्वारा नामित, छः अन्य सदस्य (आरक्षण उपर्युक्त की भाँति) प्रत्येक राजकीय नलकूप के कमाण्ड एरिया में से उपभोक्ता सहयोजित
| राजकीय नलकूपों का संचालन पेयजल सम्बन्धी कार्य
|}
{| class="wikitable" border="1"
|+नगरीय शासन सम्बन्धी संवैधानिक उपबंध (भाग 9-क)
|-
! अनुच्छेद
! विवरण
|-
| अनुच्छेद 243 त
| परिभाषा
|-
| अनुच्छेद 243 थ
| नगर पालिकाओं का गठन
|-
| अनुच्छेद 243 द
| नगर पालिकाओं की संरचना
|-
| अनुच्छेद 243 ध
| वार्ड समितियों आदि का गठन और संरचना
|-
| अनुच्छेद 243 न
| स्थानों का आरक्षण
|-
| अनुच्छेद 243 प
| नगर पालिकाओं की अवधि आदि
|-
| अनुच्छेद 243 फ
| सदस्यता के लिए निरर्हताएँ
|-
| अनुच्छेद 243 ब
| नगरपालिकाओं आदि की शक्तियाँ, प्राधिकार और उत्तदायित्व
|-
| अनुच्छेद 243 भ
| नगरपालिकाओं द्वारा कर अधिरोपित करने की शक्ति और उनकी निधियाँ
|-
| अनुच्छेद 243 म
| वित्त आयोग
|-
| अनुच्छेद 243 य
| नगरपालिकाओं के लेखाओं की संपरीक्षा
|-
| अनुच्छेद 243 य क
| नगरपालिकाओं के लिए निर्वाचन
|-
| अनुच्छेद 243 य ख
| संघ राज्य क्षेत्रों को लागू होना
|-
| अनुच्छेद 243 य ग
| इस भाग का कतिपय क्षेत्रों को लागू न होना
|-
| अनुच्छेद 243 य घ
| ज़िला योजना के लिए समिति
|-
| अनुच्छेद 243 य ङ
| महानगर योजना के लिए समिति
|-
| अनुच्छेद 243 य च
| विद्यमान विधियों पर नगर पालिकाओं का बना रहना
|-
| अनुच्छेद 243 य छ
| निर्वाचन सम्बन्धी मामलों में न्यायालयों के हस्तक्षेप का वर्णन
|}

05:43, 26 जून 2011 के समय का अवतरण