"विलोम शब्द" के अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
पंक्ति 76: पंक्ति 76:
 
| '''इ'''
 
| '''इ'''
 
* इच्छा  ---  अनिच्छा
 
* इच्छा  ---  अनिच्छा
 +
* इष्ट  ---  अनिष्ट
 +
* इच्छित  ---  अनिच्छित
 +
* इहलोक  ---  परलोक
 
|-
 
|-
 
| '''ई'''
 
| '''ई'''
पंक्ति 89: पंक्ति 92:
 
* उत्तम  ---  अधम
 
* उत्तम  ---  अधम
 
* उपजाऊं  ---  बंजर
 
* उपजाऊं  ---  बंजर
 +
* उदय  ---  अस्त
 +
* उपकार  ---  अपकार
 +
* उदार  ---  अनुदार
 +
* उत्तीर्ण  ---  अनुत्तीर्ण
 +
* उत्तर  ---  दक्षिण
 
|-
 
|-
 
| '''ऊ'''
 
| '''ऊ'''
पंक्ति 99: पंक्ति 107:
 
|-
 
|-
 
| '''ऐ'''
 
| '''ऐ'''
 +
* ऐसा  ---  वैसा
 
|-
 
|-
 
| '''ओ'''
 
| '''ओ'''
पंक्ति 114: पंक्ति 123:
 
* क्रूर  ---  दयालु
 
* क्रूर  ---  दयालु
 
* कच्चा  ---  पक्का
 
* कच्चा  ---  पक्का
 +
* कटु  ---  मधुर
 +
* क्रिया  ---  प्रतिक्रिया
 +
* कड़वा  ---  मीठा
 +
* क्रुद्ध  ---  शान्त
 +
* कर्म  ---  निष्कर्म
 
|-
 
|-
 
| '''ख'''
 
| '''ख'''
 
* खेद  ---  प्रसन्नता
 
* खेद  ---  प्रसन्नता
 +
* खिलना  ---  मुरझाना
 +
* खुशी  ---  दुख, गम
 
|-
 
|-
 
| '''ग'''
 
| '''ग'''
पंक्ति 122: पंक्ति 138:
 
* गर्म  ---  ठंडा
 
* गर्म  ---  ठंडा
 
* गन्दा  ---  साफ़
 
* गन्दा  ---  साफ़
 +
* गहरा  ---  उथला
 +
* गुरु  ---  लघु
 +
* गरीब  ---  अमीर
 +
* गुण  ---  दोष
 
|-
 
|-
 
| '''घ'''
 
| '''घ'''

06:34, 11 जनवरी 2011 का अवतरण

विलोम शब्द ( विपरीतार्थक शब्द ) ( Antonym Word )

किसी शब्द का विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्दों को विलोम शब्द कहते है। या एक़ - दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द विलोम कहलाते है । अत: विलोम का अर्थ है - उल्टा या विरोधी अर्थ देने वाल़ा

विलोम शब्दों के उदाहरण नीचे दिए जा रहे है --

रात -- दिन

अमृत -- विष

अथ -- इति

अन्धकार -- प्रकाश

अल्पायु -- दीर्घायु

विलोम शब्द ( विपरीतार्थक शब्द ) ( Antonym Word )
शब्द --- विलोम शब्द
  • अमृत --- विष
  • अथ --- इति
  • अन्धकार --- प्रकाश
  • अल्पायु --- दीर्घायु
  • अनुराग --- विराग
  • अनुज --- अग्रज
  • अधिक --- न्यून
  • अर्थ --- अनर्थ
  • अपेक्षा --- नगद
  • अतिवृष्टि --- अनावृष्टि
  • अनुपस्थिति --- उपस्थिति
  • अज्ञान --- ज्ञान
  • अनुकूल --- प्रतिकूल
  • अभिज्ञ --- अनभिज्ञ
  • अल्प --- अधिक
  • अनिवार्य --- वैकल्पिक
  • अगम --- सुगम
  • अभिमान --- नम्रता
  • अनुग्रह --- विग्रह
  • अपमान --- सम्मान
  • अरुचि --- रुचि
  • अर्वाचीन --- प्राचीन
  • अवनति --- उन्नति
  • अवनी --- अंबर
  • आदि --- अंत
  • आगामी --- गत
  • आग्रह --- दुराग्रह
  • आकर्षण --- विकर्षण
  • आदान --- प्रदान
  • आलस्य --- स्फूर्ति
  • आदर्श --- यथार्थ
  • आय --- व्यय
  • आहार --- निराहार
  • आविर्भाव --- तिरोभाव
  • आमिष --- निरामिष
  • आर्द्र --- शुष्क
  • आजादी --- गुलामी
  • आकाश --- पाताल
  • आशा --- निराशा
  • आश्रित --- निराश्रित
  • आरंभ --- अंत
  • आदर --- अनादर
  • आलोक --- अंधकार
  • आयात --- निर्यात
  • आर्य --- अनार्य
  • आदि --- अनादि
  • आस्तिक --- नास्तिक
  • इच्छा --- अनिच्छा
  • इष्ट --- अनिष्ट
  • इच्छित --- अनिच्छित
  • इहलोक --- परलोक
  • उत्कर्ष --- अपकर्ष
  • उत्थान --- पतन
  • उद्यमी --- आलसी
  • उर्वर --- ऊसर
  • उधार --- नगद
  • उपस्थित --- अनुपस्थित
  • उत्कृष्ट --- निकृष्ट
  • उत्तम --- अधम
  • उपजाऊं --- बंजर
  • उदय --- अस्त
  • उपकार --- अपकार
  • उदार --- अनुदार
  • उत्तीर्ण --- अनुत्तीर्ण
  • उत्तर --- दक्षिण
  • एकता --- अनेकता
  • एक --- अनेक
  • ऐसा --- वैसा
अं
अः
  • कृतज्ञ --- कृतघ्न
  • क्रय --- विक्रय
  • कमाना --- खर्च करना
  • क्रूर --- दयालु
  • कच्चा --- पक्का
  • कटु --- मधुर
  • क्रिया --- प्रतिक्रिया
  • कड़वा --- मीठा
  • क्रुद्ध --- शान्त
  • कर्म --- निष्कर्म
  • खेद --- प्रसन्नता
  • खिलना --- मुरझाना
  • खुशी --- दुख, गम
  • गुप्त --- प्रकट
  • गर्म --- ठंडा
  • गन्दा --- साफ़
  • गहरा --- उथला
  • गुरु --- लघु
  • गरीब --- अमीर
  • गुण --- दोष
  • घृणा --- प्रेम
  • घात --- प्रतिघात
  • छोटा --- बड़ा
  • जन्म --- मृत्यु
  • जल्दी --- देरी
  • ठोस --- तरल
  • दुर्लभ --- सुलभ
  • दाता --- याचक
  • धीरे --- तेज
  • धनी --- गरीब
  • निरक्षर --- साक्षर
  • नूतन --- पुरातन
  • निंदा --- स्तुति
  • निर्दोष --- र्दोष
  • नीचा --- ऊंचा
  • प्रत्यक्ष --- परोक्ष
  • पतला --- मोटा
  • बंधन --- मुक्ति
  • बुद्धिमता --- मुर्खता
  • बासी --- ताजा
  • भूलना --- याद करना
  • मूक --- वाचाल
  • मितव्यय --- अपव्यय
  • मोक्ष --- बंधन
  • मौखिक --- लिखित
  • यश --- अपयश
  • रात --- दिन
  • रुग्ण --- स्वस्थ
  • रक्षक --- भक्षक
  • लाभ --- हानि
  • विधि --- निषेध
  • विधवा --- सधवा
  • वरदान --- अभिशाप
  • विनम्रता --- घमंड
  • विजय --- पराजय
  • शयन --- जागरण
  • शीत --- उष्ण
  • शुभ --- अशुभ
  • शुष्क --- आर्द्र
  • शोर --- शांन्ति
  • स्वाधीन --- पराधीन
  • स्वत्रंता --- दासता
  • स्वीकार --- अस्वीकार
  • स्थाई --- अस्थायी
  • सजीव --- निर्जीव
  • सुगंध --- दुर्गन्ध
  • संक्षेप --- विस्तार
  • सरस --- नीरस
  • सौभाग्य --- दुर्भाग्य
  • सगुण --- निर्गुण
  • सक्रिय --- निष्क्रय
  • सफल --- असफल
  • सज्जन --- दुर्जन
  • संतोष --- असंतोष
  • सम्मान --- अनादर
  • सुखान्त --- दुखांत
  • सच --- झूट
  • सुन्दर --- बदसूरत
  • हर्ष --- शोक / विषाद
क्ष
  • क्षणिक --- शाश्वत
त्र
ज्ञ


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

टीका टिप्पणी और संदर्भ