"विलोम शब्द" के अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
पंक्ति 146: पंक्ति 146:
 
* घृणा  ---  प्रेम
 
* घृणा  ---  प्रेम
 
* घात  ---  प्रतिघात
 
* घात  ---  प्रतिघात
 +
* घर  ---  बाहर
 
|-
 
|-
 
| '''ङ'''
 
| '''ङ'''
 
|-
 
|-
 
| '''च'''
 
| '''च'''
 +
* चर  ---  अचर
 
|-
 
|-
 
| '''छ'''
 
| '''छ'''
 
* छोटा  ---  बड़ा
 
* छोटा  ---  बड़ा
 +
* छूत  ---  अछूत
 
|-
 
|-
 
| '''ज'''
 
| '''ज'''
 
* जन्म  ---  मृत्यु
 
* जन्म  ---  मृत्यु
 
* जल्दी  ---  देरी
 
* जल्दी  ---  देरी
 +
* जीवन  ---  मरण
 +
* जल  ---  थल
 +
* जड़  ---  चेतन
 +
* जीवन  ---  मरण
 +
* जंगम  ---  स्थावर
 +
* जटिल  ---  सरस
 
|-
 
|-
 
| '''झ'''
 
| '''झ'''
पंक्ति 174: पंक्ति 183:
 
|-
 
|-
 
| '''त'''
 
| '''त'''
 +
* तुच्छ  ---  महान
 
|-
 
|-
 
| '''थ'''
 
| '''थ'''
पंक्ति 180: पंक्ति 190:
 
* दुर्लभ  ---  सुलभ
 
* दुर्लभ  ---  सुलभ
 
* दाता  ---  याचक
 
* दाता  ---  याचक
 +
* दिन  ---  रात
 +
* देव  ---  दानव
 +
* दुराचारी  ---  सदाचारी
 
|-
 
|-
 
| '''ध'''
 
| '''ध'''
 
* धीरे  ---  तेज  
 
* धीरे  ---  तेज  
 
* धनी  ---  गरीब  
 
* धनी  ---  गरीब  
 +
* धर्म  ---  अधर्म
 +
* धूप  ---  छाँव
 +
* धीर  ---  अधीर
 
|-
 
|-
 
| '''न'''
 
| '''न'''
पंक्ति 191: पंक्ति 207:
 
* निर्दोष  ---  र्दोष
 
* निर्दोष  ---  र्दोष
 
* नीचा  ---  ऊंचा
 
* नीचा  ---  ऊंचा
 +
* नकली  ---  असली
 +
* निर्माण  ---  विनाश
 +
* निकट  ---  दूर
 
|-
 
|-
 
| '''प'''
 
| '''प'''
पंक्ति 211: पंक्ति 230:
 
* मोक्ष  ---  बंधन
 
* मोक्ष  ---  बंधन
 
* मौखिक  ---  लिखित
 
* मौखिक  ---  लिखित
 +
* मानवता  ---  दानवता
 +
* महात्मा  ---  दुरात्मा
 +
* मान  ---  अपमान
 +
* मधुर  ---  कटु
 +
* मित्र  ---  शत्रु
 +
* मिथ्या  ---  सत्य
 +
* मंगल  ---  अमंगल
 
|-
 
|-
 
| '''य'''
 
| '''य'''

06:43, 11 जनवरी 2011 का अवतरण

विलोम शब्द ( विपरीतार्थक शब्द ) ( Antonym Word )

किसी शब्द का विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्दों को विलोम शब्द कहते है। या एक़ - दूसरे के विपरीत या उल्टा अर्थ देने वाले शब्द विलोम कहलाते है । अत: विलोम का अर्थ है - उल्टा या विरोधी अर्थ देने वाल़ा

विलोम शब्दों के उदाहरण नीचे दिए जा रहे है --

रात -- दिन

अमृत -- विष

अथ -- इति

अन्धकार -- प्रकाश

अल्पायु -- दीर्घायु

विलोम शब्द ( विपरीतार्थक शब्द ) ( Antonym Word )
शब्द --- विलोम शब्द
  • अमृत --- विष
  • अथ --- इति
  • अन्धकार --- प्रकाश
  • अल्पायु --- दीर्घायु
  • अनुराग --- विराग
  • अनुज --- अग्रज
  • अधिक --- न्यून
  • अर्थ --- अनर्थ
  • अपेक्षा --- नगद
  • अतिवृष्टि --- अनावृष्टि
  • अनुपस्थिति --- उपस्थिति
  • अज्ञान --- ज्ञान
  • अनुकूल --- प्रतिकूल
  • अभिज्ञ --- अनभिज्ञ
  • अल्प --- अधिक
  • अनिवार्य --- वैकल्पिक
  • अगम --- सुगम
  • अभिमान --- नम्रता
  • अनुग्रह --- विग्रह
  • अपमान --- सम्मान
  • अरुचि --- रुचि
  • अर्वाचीन --- प्राचीन
  • अवनति --- उन्नति
  • अवनी --- अंबर
  • आदि --- अंत
  • आगामी --- गत
  • आग्रह --- दुराग्रह
  • आकर्षण --- विकर्षण
  • आदान --- प्रदान
  • आलस्य --- स्फूर्ति
  • आदर्श --- यथार्थ
  • आय --- व्यय
  • आहार --- निराहार
  • आविर्भाव --- तिरोभाव
  • आमिष --- निरामिष
  • आर्द्र --- शुष्क
  • आजादी --- गुलामी
  • आकाश --- पाताल
  • आशा --- निराशा
  • आश्रित --- निराश्रित
  • आरंभ --- अंत
  • आदर --- अनादर
  • आलोक --- अंधकार
  • आयात --- निर्यात
  • आर्य --- अनार्य
  • आदि --- अनादि
  • आस्तिक --- नास्तिक
  • इच्छा --- अनिच्छा
  • इष्ट --- अनिष्ट
  • इच्छित --- अनिच्छित
  • इहलोक --- परलोक
  • उत्कर्ष --- अपकर्ष
  • उत्थान --- पतन
  • उद्यमी --- आलसी
  • उर्वर --- ऊसर
  • उधार --- नगद
  • उपस्थित --- अनुपस्थित
  • उत्कृष्ट --- निकृष्ट
  • उत्तम --- अधम
  • उपजाऊं --- बंजर
  • उदय --- अस्त
  • उपकार --- अपकार
  • उदार --- अनुदार
  • उत्तीर्ण --- अनुत्तीर्ण
  • उत्तर --- दक्षिण
  • एकता --- अनेकता
  • एक --- अनेक
  • ऐसा --- वैसा
अं
अः
  • कृतज्ञ --- कृतघ्न
  • क्रय --- विक्रय
  • कमाना --- खर्च करना
  • क्रूर --- दयालु
  • कच्चा --- पक्का
  • कटु --- मधुर
  • क्रिया --- प्रतिक्रिया
  • कड़वा --- मीठा
  • क्रुद्ध --- शान्त
  • कर्म --- निष्कर्म
  • खेद --- प्रसन्नता
  • खिलना --- मुरझाना
  • खुशी --- दुख, गम
  • गुप्त --- प्रकट
  • गर्म --- ठंडा
  • गन्दा --- साफ़
  • गहरा --- उथला
  • गुरु --- लघु
  • गरीब --- अमीर
  • गुण --- दोष
  • घृणा --- प्रेम
  • घात --- प्रतिघात
  • घर --- बाहर
  • चर --- अचर
  • छोटा --- बड़ा
  • छूत --- अछूत
  • जन्म --- मृत्यु
  • जल्दी --- देरी
  • जीवन --- मरण
  • जल --- थल
  • जड़ --- चेतन
  • जीवन --- मरण
  • जंगम --- स्थावर
  • जटिल --- सरस
  • ठोस --- तरल
  • तुच्छ --- महान
  • दुर्लभ --- सुलभ
  • दाता --- याचक
  • दिन --- रात
  • देव --- दानव
  • दुराचारी --- सदाचारी
  • धीरे --- तेज
  • धनी --- गरीब
  • धर्म --- अधर्म
  • धूप --- छाँव
  • धीर --- अधीर
  • निरक्षर --- साक्षर
  • नूतन --- पुरातन
  • निंदा --- स्तुति
  • निर्दोष --- र्दोष
  • नीचा --- ऊंचा
  • नकली --- असली
  • निर्माण --- विनाश
  • निकट --- दूर
  • प्रत्यक्ष --- परोक्ष
  • पतला --- मोटा
  • बंधन --- मुक्ति
  • बुद्धिमता --- मुर्खता
  • बासी --- ताजा
  • भूलना --- याद करना
  • मूक --- वाचाल
  • मितव्यय --- अपव्यय
  • मोक्ष --- बंधन
  • मौखिक --- लिखित
  • मानवता --- दानवता
  • महात्मा --- दुरात्मा
  • मान --- अपमान
  • मधुर --- कटु
  • मित्र --- शत्रु
  • मिथ्या --- सत्य
  • मंगल --- अमंगल
  • यश --- अपयश
  • रात --- दिन
  • रुग्ण --- स्वस्थ
  • रक्षक --- भक्षक
  • लाभ --- हानि
  • विधि --- निषेध
  • विधवा --- सधवा
  • वरदान --- अभिशाप
  • विनम्रता --- घमंड
  • विजय --- पराजय
  • शयन --- जागरण
  • शीत --- उष्ण
  • शुभ --- अशुभ
  • शुष्क --- आर्द्र
  • शोर --- शांन्ति
  • स्वाधीन --- पराधीन
  • स्वत्रंता --- दासता
  • स्वीकार --- अस्वीकार
  • स्थाई --- अस्थायी
  • सजीव --- निर्जीव
  • सुगंध --- दुर्गन्ध
  • संक्षेप --- विस्तार
  • सरस --- नीरस
  • सौभाग्य --- दुर्भाग्य
  • सगुण --- निर्गुण
  • सक्रिय --- निष्क्रय
  • सफल --- असफल
  • सज्जन --- दुर्जन
  • संतोष --- असंतोष
  • सम्मान --- अनादर
  • सुखान्त --- दुखांत
  • सच --- झूट
  • सुन्दर --- बदसूरत
  • हर्ष --- शोक / विषाद
क्ष
  • क्षणिक --- शाश्वत
त्र
ज्ञ


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

टीका टिप्पणी और संदर्भ