"हरियाणा के मुख्यमंत्री": अवतरणों में अंतर
गोविन्द राम (वार्ता | योगदान) No edit summary |
No edit summary |
||
(इसी सदस्य द्वारा किए गए बीच के 5 अवतरण नहीं दर्शाए गए) | |||
पंक्ति 1: | पंक्ति 1: | ||
[[चित्र:Nayab-Singh-Saini.jpg|thumb|250px|[[नायब सिंह सैनी]] ([[मुख्यमंत्री]], [[हरियाणा]])]] | |||
[[हरियाणा]] [[उत्तर भारत]] के प्रांत [[पंजाब]] को [[1966]] में विभाजित करके बनाया गया था। इस राज्य की सीमा के उत्तर में पंजाब और [[हिमाचल प्रदेश]], पश्चिम तथा दक्षिण सीमा पर [[राजस्थान]] और पूर्व में [[उत्तराखंड]] तथा [[उत्तर प्रदेश]] स्थित हैं। भारत की राजधानी [[दिल्ली]] के तीन तरफ़ हरियाणा की सीमायें लगी हुई हैं, जिसके कारण राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली का एक बड़ा हिस्सा हरियाणा में मिला है। | |||
हरियाणा के रूप में जाना जाने वाला क्षेत्र (उत्तर वैदिक युग, लगभग 800-500 ई.पू. का मध्यमा देश, यानी मध्य क्षेत्र) [[हिन्दू धर्म]] का जन्म स्थल माना जाता है। यह उस क्षेत्र में है, जहाँ आर्यों का पहला स्तोत्र गाया गया था और सर्वाधिक प्राचीन पांडुलिपियाँ लिखी गई थीं। [[भारतीय स्वतंत्रता आन्दोलन]] में हरियाणा के अनेक स्वतंत्रता सेनानियों ने योगदान दिया है, जिसमें से प्रमुख हैं- [[चौधरी देवी लाल]], [[अरुणा आसफ़ अली]], [[बंसीलाल]] व [[सुचेता कृपलानी]] आदि। | |||
हरियाणा राज्य की स्थापना [[1 नवम्बर]], [[1966]] को हुई थी। इसलिये हरियाणा का स्थापना दिवस प्रत्येक वर्ष '1 नवंबर' को मनाया जाता है। सन [[1857]] का विद्रोह दबाने के बाद ब्रिटिश शासन के पुन: स्थापित होने पर अंग्रेज़ों ने झज्जर और बहादुरगढ़ के नवाब, बल्लभगढ़ के राजा और रेवाड़ी के राव तुलाराम के क्षेत्र या तो ब्रिटिश शासन में मिला लिए या अंग्रेज़ों ने [[पटियाला]], नाभ और जींद के शासकों को सौंप दिये और इस प्रकार हरियाणा पंजाब प्रांत का भाग बन गया। [[1 नवंबर]], [[1966]] को पंजाब प्रांत के पुनर्गठन के पश्चात् हरियाणा को पूर्ण राज्य का दर्जा मिला। वर्तमान में [[नायब सिंह सैनी]] हरियाणा के मुख्यमंत्री हैं जो [[12 मार्च]], [[2024]] से पदस्थ हैं। | |||
{| class="bharattable" | {| class="bharattable" | ||
|- align="center" | |- align="center" | ||
पंक्ति 10: | पंक्ति 16: | ||
| bgcolor="#FFB43B"| [[भारतीय जनता पार्टी]] | | bgcolor="#FFB43B"| [[भारतीय जनता पार्टी]] | ||
|} | |} | ||
{| width=" | {| width="95%" cellpadding=2 cellspacing=2 class="bharattable" | ||
|+[[हरियाणा]] के [[मुख्यमंत्री|मुख्यमंत्रियों]] की सूची | |+[[हरियाणा]] के [[मुख्यमंत्री|मुख्यमंत्रियों]] की सूची | ||
!'''क्रमांक''' | !'''क्रमांक''' | ||
!'''नाम''' | !'''नाम''' | ||
!'''छवि''' | |||
!'''पदभार ग्रहण''' | !'''पदभार ग्रहण''' | ||
!'''पदमुक्ति''' | !'''पदमुक्ति''' | ||
!'''दल/पार्टी''' | !'''दल/पार्टी''' | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | 1 | | bgcolor=#d4b585 | 1. | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[भगवत दयाल शर्मा]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भगवत दयाल शर्मा]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 1 | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Bhagwat-Dayal-Sharma.jpg|center|80px|link=भगवत दयाल शर्मा]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 23 मार्च 1967 | | bgcolor=#d4b585 | [[1 नवंबर]], [[1966]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[23 मार्च]], [[1967]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#bbdedc" | 2 | | bgcolor="#bbdedc" | 2. | ||
| bgcolor="#bbdedc" | राव वीरेन्द्र सिंह | | bgcolor="#bbdedc" | [[राव वीरेन्द्र सिंह]] | ||
| bgcolor="#bbdedc" | 24 मार्च 1967 | | bgcolor="#bbdedc" | [[चित्र:Rao-Birender-Singh.jpg|center|80px|link=राव वीरेन्द्र सिंह]] | ||
| bgcolor="#bbdedc" | 2 | | bgcolor="#bbdedc" | [[24 मार्च]], [[1967]] | ||
| bgcolor="#bbdedc" | [[2 नवंबर]], [[1967]] | |||
| bgcolor="#bbdedc" | [[विशाल हरियाणा पार्टी]] | | bgcolor="#bbdedc" | [[विशाल हरियाणा पार्टी]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | 3 | ! colspan="6"| [[चित्र:Emblem-of-India-new.png|center|50px|भारत सरकार]] राष्ट्रपति शासन ([[2 नवंबर]], [[1967]] से [[22 मई]], [[1968]]) | ||
|- | |||
| bgcolor=#d4b585 | 3. | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[बंसीलाल]] | | bgcolor=#d4b585 | [[बंसीलाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 22 मई 1968 | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Chaudhary-Bansi-Lal.jpg|center|80px|link=बंसीलाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 30 | | bgcolor=#d4b585 | [[22 मई]], [[1968]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[30 नवंबर]], [[1975]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | 4 | | bgcolor=#d4b585 | 4. | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[बनारसी दास गुप्ता]] | | bgcolor=#d4b585 | [[बनारसी दास गुप्ता]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 1 दिसम्बर 1975 | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Banarsi-Das-Gupta-1.jpg|center|80px|link=बनारसी दास गुप्ता]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 30 अप्रॅल 1977 | | bgcolor=#d4b585 | [[1 दिसम्बर]], [[1975]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[30 अप्रॅल]], [[1977]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
! colspan="6"| [[चित्र:Emblem-of-India-new.png|center|50px|भारत सरकार]] राष्ट्रपति शासन ([[30 अप्रॅल]], [[1977]] से [[21 जून]], [[1977]]) | |||
|- | |- | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | 5 | | bgcolor="#ffc8ff" | 5. | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | [[चौधरी देवी लाल]] | | bgcolor="#ffc8ff" | [[चौधरी देवी लाल]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | 21 जून 1977 | | bgcolor="#ffc8ff" | [[चित्र:Devilal.jpg|center|80px|link=चौधरी देवी लाल]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | 28 जून 1979 | | bgcolor="#ffc8ff" | [[21 जून]], [[1977]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | [[28 जून]], [[1979]] | |||
| bgcolor="#ffc8ff" | जनता पार्टी | | bgcolor="#ffc8ff" | जनता पार्टी | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | 6 | | bgcolor="#ffc8ff" | 6. | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | [[ | | bgcolor="#ffc8ff" | [[भजन लाल]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | 29 जून 1979 | | bgcolor="#ffc8ff" | [[चित्र:Bhajan-Lal-Bishnoi.jpg|center|80px|link=भजन लाल]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | | | bgcolor="#ffc8ff" | [[29 जून]], [[1979]] | ||
| bgcolor="#ffc8ff" | [[5 जुलाई]], [[1986]] | |||
| bgcolor="#ffc8ff" | जनता पार्टी | | bgcolor="#ffc8ff" | जनता पार्टी | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | | | bgcolor=#d4b585 | (3.) | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[बंसीलाल]] | | bgcolor=#d4b585 | [[बंसीलाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Chaudhary-Bansi-Lal.jpg|center|80px|link=बंसीलाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 5 जुलाई | | bgcolor=#d4b585 | [[5 जुलाई]], [[1986]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[20 जून]], [[1987]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#eecccc | (5.) | ||
| bgcolor=#eecccc | [[चौधरी देवी लाल]] | | bgcolor=#eecccc | [[चौधरी देवी लाल]] | ||
| bgcolor=#eecccc | | | bgcolor=#eecccc | [[चित्र:Devilal.jpg|center|80px|link=चौधरी देवी लाल]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 2 दिसम्बर 1989 | | bgcolor=#eecccc | [[20 जून]], [[1987]] | ||
| bgcolor=#eecccc | [[2 दिसम्बर]], [[1989]] | |||
| bgcolor=#eecccc | जनता दल | | bgcolor=#eecccc | जनता दल | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#eecccc | | | bgcolor=#eecccc | 7. | ||
| bgcolor=#eecccc | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | | bgcolor=#eecccc | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 2 दिसम्बर 1989 | | bgcolor=#eecccc | [[चित्र:Om-Prakash-Chautala.jpg|center|80px|link=ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 22 मई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[2 दिसम्बर]], [[1989]] | ||
| bgcolor=#eecccc | [[22 मई]], [[1990]] | |||
| bgcolor=#eecccc | जनता दल | | bgcolor=#eecccc | जनता दल | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#eecccc | | | bgcolor=#eecccc | (4.) | ||
| bgcolor=#eecccc | [[बनारसी दास गुप्ता]] | | bgcolor=#eecccc | [[बनारसी दास गुप्ता]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 22 मई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[चित्र:Banarsi-Das-Gupta-1.jpg|center|80px|link=बनारसी दास गुप्ता]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 12 जुलाई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[22 मई]], [[1990]] | ||
| bgcolor=#eecccc | [[12 जुलाई]], [[1990]] | |||
| bgcolor=#eecccc | जनता दल | | bgcolor=#eecccc | जनता दल | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#eecccc | | | bgcolor=#eecccc | (7.) | ||
| bgcolor=#eecccc | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | | bgcolor=#eecccc | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 12 जुलाई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[चित्र:Om-Prakash-Chautala.jpg|center|80px|link=ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 17 जुलाई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[12 जुलाई]], [[1990]] | ||
| bgcolor=#eecccc | [[17 जुलाई]], [[1990]] | |||
| bgcolor=#eecccc | जनता दल | | bgcolor=#eecccc | जनता दल | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#eecccc | | | bgcolor=#eecccc | 8. | ||
| bgcolor=#eecccc | [[ | | bgcolor=#eecccc | [[हुकुम सिंह]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 17 जुलाई 1990 | | bgcolor=#eecccc | [[चित्र:Hukum-Singh.jpg|center|80px|link=हुकुम सिंह]] | ||
| bgcolor=#eecccc | 21 मार्च 1991 | | bgcolor=#eecccc | [[17 जुलाई]], [[1990]] | ||
| bgcolor=#eecccc | [[21 मार्च]], [[1991]] | |||
| bgcolor=#eecccc | जनता दल | | bgcolor=#eecccc | जनता दल | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#ddc8ff" | | | bgcolor="#ddc8ff" | (7.) | ||
| bgcolor="#ddc8ff" | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | | bgcolor="#ddc8ff" | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor="#ddc8ff" | 22 मार्च 1991 | | bgcolor="#ddc8ff" | [[चित्र:Om-Prakash-Chautala.jpg|center|80px|link=ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor="#ddc8ff" | 6 अप्रॅल 1991 | | bgcolor="#ddc8ff" | [[22 मार्च]], [[1991]] | ||
| bgcolor="#ddc8ff" | [[6 अप्रॅल]], [[1991]] | |||
| bgcolor="#ddc8ff" | समाजवादी जनता पार्टी | | bgcolor="#ddc8ff" | समाजवादी जनता पार्टी | ||
|- | |- | ||
! colspan="6"| [[चित्र:Emblem-of-India-new.png|center|50px|भारत सरकार]] राष्ट्रपति शासन ([[6 अप्रॅल]], [[1991]] से [[23 जुलाई]], [[1991]]) | |||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | | | bgcolor=#d4b585 | (6.) | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[भजन लाल]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भजन लाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 23 जुलाई 1991 | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Bhajan-Lal-Bishnoi.jpg|center|80px|link=भजन लाल]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 9 मई 1996 | | bgcolor=#d4b585 | [[23 जुलाई]], [[1991]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[9 मई]], [[1996]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#B4EEB4" | | | bgcolor="#B4EEB4" | (3.) | ||
| bgcolor="#B4EEB4" | [[बंसीलाल]] | | bgcolor="#B4EEB4" | [[बंसीलाल]] | ||
| bgcolor="#B4EEB4" | 11 मई 1996 | | bgcolor="#B4EEB4" | [[चित्र:Chaudhary-Bansi-Lal.jpg|center|80px|link=बंसीलाल]] | ||
| bgcolor="#B4EEB4" | 23 जुलाई 1999 | | bgcolor="#B4EEB4" | [[11 मई]], [[1996]] | ||
| bgcolor="#B4EEB4" | [[23 जुलाई]], [[1999]] | |||
| bgcolor="#B4EEB4" | [[हरियाणा विकास पार्टी]] | | bgcolor="#B4EEB4" | [[हरियाणा विकास पार्टी]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor="#f3f5ba" | | | bgcolor="#f3f5ba" | (7.) | ||
| bgcolor="#f3f5ba" | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | | bgcolor="#f3f5ba" | [[ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor="#f3f5ba" | 24 जुलाई 1999 | | bgcolor="#f3f5ba" | [[चित्र:Om-Prakash-Chautala.jpg|center|80px|link=ओम प्रकाश चौटाला]] | ||
| bgcolor="#f3f5ba" | 4 मार्च 2005 | | bgcolor="#f3f5ba" | [[24 जुलाई]], [[1999]] | ||
| bgcolor="#f3f5ba" | [[4 मार्च]], [[2005]] | |||
| bgcolor="#f3f5ba" | [[भारतीय राष्ट्रीय लोक दल]] | | bgcolor="#f3f5ba" | [[भारतीय राष्ट्रीय लोक दल]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=#d4b585 | | | bgcolor=#d4b585 | 9. | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[भूपिन्दर सिंह हुड्डा]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भूपिन्दर सिंह हुड्डा]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | 5 मार्च 2005 | | bgcolor=#d4b585 | [[चित्र:Bhupinder-Singh-Hooda.jpg|center|80px|link=भूपिन्दर सिंह हुड्डा]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | | | bgcolor=#d4b585 | [[5 मार्च]], [[2005]] | ||
| bgcolor=#d4b585 | [[26 अक्टूबर]], [[2014]] | |||
| bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | | bgcolor=#d4b585 | [[भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस]] | ||
|- | |- | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#FFB43B| 10. | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#FFB43B| [[मनोहर लाल खट्टर]] | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#FFB43B| [[चित्र:Manohar-Lal-Khattar.jpg|center|80px|link=मनोहर लाल खट्टर]] | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#FFB43B| [[26 अक्टूबर]], [[2014]] | ||
| bgcolor=# | | bgcolor=#FFB43B| [[12 मार्च]], [[2024]] | ||
| bgcolor=#FFB43B| [[भारतीय जनता पार्टी]] | |||
|- | |- | ||
| bgcolor=#FFB43B| | | bgcolor=#FFB43B| 11. | ||
| bgcolor=#FFB43B| [[ | | bgcolor=#FFB43B| [[नायब सिंह सैनी]] | ||
| bgcolor=#FFB43B| | | bgcolor=#FFB43B| [[चित्र:Nayab-Singh-Saini.jpg|center|80px|link=नायब सिंह सैनी]] | ||
| bgcolor=#FFB43B| | | bgcolor=#FFB43B| [[12 मार्च]], [[2024]] | ||
| bgcolor=#FFB43B| पदस्थ | |||
| bgcolor=#FFB43B| [[भारतीय जनता पार्टी]] | | bgcolor=#FFB43B| [[भारतीय जनता पार्टी]] | ||
|} | |} | ||
{{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक1 |माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }} | |||
==बाहरी कडियाँ== | ==बाहरी कडियाँ== | ||
*[http://www.haryana.gov.in/ हरियाणा (आधिकारिक वेबसाइट)] | *[http://www.haryana.gov.in/ हरियाणा (आधिकारिक वेबसाइट)] | ||
पंक्ति 155: | पंक्ति 176: | ||
[[Category:राजनीति कोश]] | [[Category:राजनीति कोश]] | ||
[[Category:गणराज्य संरचना कोश]] | [[Category:गणराज्य संरचना कोश]] | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ |
07:42, 13 मार्च 2024 के समय का अवतरण

हरियाणा उत्तर भारत के प्रांत पंजाब को 1966 में विभाजित करके बनाया गया था। इस राज्य की सीमा के उत्तर में पंजाब और हिमाचल प्रदेश, पश्चिम तथा दक्षिण सीमा पर राजस्थान और पूर्व में उत्तराखंड तथा उत्तर प्रदेश स्थित हैं। भारत की राजधानी दिल्ली के तीन तरफ़ हरियाणा की सीमायें लगी हुई हैं, जिसके कारण राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली का एक बड़ा हिस्सा हरियाणा में मिला है।
हरियाणा के रूप में जाना जाने वाला क्षेत्र (उत्तर वैदिक युग, लगभग 800-500 ई.पू. का मध्यमा देश, यानी मध्य क्षेत्र) हिन्दू धर्म का जन्म स्थल माना जाता है। यह उस क्षेत्र में है, जहाँ आर्यों का पहला स्तोत्र गाया गया था और सर्वाधिक प्राचीन पांडुलिपियाँ लिखी गई थीं। भारतीय स्वतंत्रता आन्दोलन में हरियाणा के अनेक स्वतंत्रता सेनानियों ने योगदान दिया है, जिसमें से प्रमुख हैं- चौधरी देवी लाल, अरुणा आसफ़ अली, बंसीलाल व सुचेता कृपलानी आदि।
हरियाणा राज्य की स्थापना 1 नवम्बर, 1966 को हुई थी। इसलिये हरियाणा का स्थापना दिवस प्रत्येक वर्ष '1 नवंबर' को मनाया जाता है। सन 1857 का विद्रोह दबाने के बाद ब्रिटिश शासन के पुन: स्थापित होने पर अंग्रेज़ों ने झज्जर और बहादुरगढ़ के नवाब, बल्लभगढ़ के राजा और रेवाड़ी के राव तुलाराम के क्षेत्र या तो ब्रिटिश शासन में मिला लिए या अंग्रेज़ों ने पटियाला, नाभ और जींद के शासकों को सौंप दिये और इस प्रकार हरियाणा पंजाब प्रांत का भाग बन गया। 1 नवंबर, 1966 को पंजाब प्रांत के पुनर्गठन के पश्चात् हरियाणा को पूर्ण राज्य का दर्जा मिला। वर्तमान में नायब सिंह सैनी हरियाणा के मुख्यमंत्री हैं जो 12 मार्च, 2024 से पदस्थ हैं।
भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस | विशाल हरियाणा पार्टी | जनता पार्टी | समाजवादी जनता पार्टी | जनता दल | भारतीय राष्ट्रीय लोक दल | हरियाणा विकास पार्टी | भारतीय जनता पार्टी |
|
|
|
|
|
बाहरी कडियाँ
संबंधित लेख
क्रमांक | राज्य | मुख्यमंत्री | तस्वीर | पार्टी | पदभार ग्रहण |